Grobowiec Dżosera w Kairze
Grobowiec Dżosera w Kairze
Monumentalny grobowiec faraona Dżosera znajduje się w Kairze, stolicy Egiptu. Jest on dowodem na to, iż kamieniarstwo na najwyższym poziomie rozwinięte było już w czasach faraonów. Ten monumentalny nagrobek jest dziełem słynnego z tamtego okresu architekta, Imhotepa. Grobowiec należy do kompleksu budowli stanowiących okrąg grobowy Dżosera. Najważniejszy grobowiec to piramida schodkowa, składa się ona z sześciu ustawionych jeden na drugim segmentów w kształcie mastab. Rozmiary kolejnych segmentów maleją ku górze. Grobowiec w kształcie piramidy, będący właściwym miejscem pochówku faraona, wznosi się w północnej części rozległego temenosu otoczonego murem o wysokości 10 metrów. Jakkolwiek okręg ten w swych podstawowych założeniach wywodzi się z tradycji królewskich budowli sepulkralnych okresu archaicznego, swymi rozmiarami przewyższa on sześćdziesięciokrotnie największy kenotaf z okresu drugiej dynastii w Abydos.
Ten monumentalny nagrobek zaskoczył innowacją. Specyficznym rozwiązaniem było umieszczenie kenotafu królewskiego w południowej części temenosu, wbrew dotychczasowej tradycji budowania go w Abydos. Grobowiec Dżosera posiadał pierwotny plan, który uległ sześciokrotnej zmianie, przy czym nagrobek rozrastał się nie tylko wzwyż, ale i w szerz. Pierwotna mastaba miała wysokość 7,9 metra, kryła się więc za murem otaczającym zespół grobowy. Poprzez dodawanie kolejnych segmentów piramidy, powstał pierwszy grobowiec widoczny spoza murów temenosu. Magazyny zawierające wyposażenie grobowe i daniny mieściły się w podziemiu piramidy. Nagrobek ten zawierał między innymi czterdzieści tysięcy pięknych naczyń kamiennych, z których część wykonana była jeszcze za życia poprzednich królów.
Przestrzeń między piramidą i kenotafem zabudowana została tak, by stanowiła miniaturę stolicy państwa i zawierała kopie wszystkich budowli niezbędnych królowi do życia. Jest to więc architektura fasadowa, służąca stworzeniu wielkiej iluzji na pośmiertny użytek faraona. Najważniejszym elementem tego zespołu był dziedziniec święta sed, gdzie faraon mógł uroczyście obchodzić jubileusze swego panowania. Pośrodku dziedzińca wzniesiono podium, na które wchodziło się po schodach. Tam ustawiono pod baldachimem trony, na których faraon zasiadał jako władca Górnego i Dolnego Egiptu. Po wschodniej i zachodniej stronie podwórza ciągnęły się szeregi kaplic symbolizujących świątynie obydwu części kraju. Kaplice te miały pomieścić posągi bogów poszczególnych nomów (prowincji) przywiezione na koronację króla.
Symbolika Górnego i Dolnego Egiptu powtarza się też w innych budowlach okręgu grobowego Dżosera. Na dwóch przylegających do siebie planach umieszczono miniatury pałaców królewskich – północnego i południowego – zwane dziś Domem Północnym i Południowym. Grobowiec od strony północnej sąsiadował ze świątynią grobową, według niektórych uczonych stanowiącą kopię pałacu królewskiego. Wszystkie te budowle, podobnie jak mur otaczający temenos, wykonane zostały z kamienia. Grobowiec oraz kenotaf posiadały komory grobowe wykonane z granitu asuańskiego, w konstrukcji zaś pozostałych części budowli użyto wapienia miejscowego. Tylko lico murów wyłożone jest delikatnym wapieniem z kamieniołomów w Tura, położonych o drugiej stronie Nilu.
Źródło: Sztuka Świata. Tom 1. Jose Pijoan, Louis-Rene Nougier, Christiane Desroches Noblecourt, Paul Gendrop, Alberto Ruz Lhuillier, Jose de Mesa, Tersesa Gisbert. 2009.
Ryc. 1. Okręg grobowy Dżosera [w]: http://www.narmer.pl/pir/ima/001i3pl.png
Ryc. 2. Okręg grobowy Dżosera [w]: http://hufu.republika.pl/strona1/dzoser5.gif
Legenda:
A - południowa świątynia grobowa
B - dziedziniec południowy ze stelami granicznym
C - północna świątynia grobowa
D - dziedziniec z serdabem
E - zabudowa południowa
F - wejście
G - dziedziniec Heb-Sed
H - zabudowa południowa
I - zabudowa północna
Ryc. 3. Piramida Dżosera [w]: http://cudaswiata.archeowiesci.com/wp-content/uploads/2009/02/piramida_dzesera.jpg
Ryc. 4. Przekrój przez grobowiec Dżosera [w]: http://www.narmer.pl/pir/ima/001m1pl.png
Napisany przez www.nagrobek.org: 2015-02-23
